Chmura – wszystko co warto wiedzieć

Chmura, dane w chmurze, aplikacje w chmurze – nie ma chyba człowieka który by chociaż nie słyszał jednego z tych lub podobnych stwierdzeń. Po krótkim wprowadzeniu, które miało miejsce w artykule Chmura dla początkujących, chcę przybliżyć temat trochę bardziej. Oto czego można spodziewać się w tym wpisie:

Co to jest chmura
Jakie są zastosowania chmury
Jakie są rodzaje chmury
Jakie są modele chmur

Co to jest chmura

W czasach pierwszych, lub niekoniecznie pierwszych, komputerów użytkownik miał do dyspozycji system operacyjny i aplikacje. Wszystkie programy których używał do pracy i rozrywki musiały zostać zainstalowane na komputerze. Ich pliki umieszczone na dysku twardym a konfiguracja zapisana w systemie operacyjnym. To wszystko wymagało kolejncyh zasobów, miejsca na dysku i mocy procesora.

Jak to wygląda teraz? Standardowy użytkownik spędza obecnie 90% czasu używając przeglądarki internetowej. Wszystko dlatego że większość z jego aplikacji znajduje się właśnie w chmurze, a przeglądarka jest bramą do nich. Nie tylko programy tam są. Zdjęcia, dokumenty, kopie zapasowe i to jeszcze nie wszystko. W dalszej części opiszę jakie są możliwości wykorzystania chmury i jaka czeka nas przyszłość.

Ogólnie rzecz biorąc, chmura to miejsce gdzie w tej chwili dostępne są wszelkie usługi, infrastruktura czy oprogramowanie, dostępne zdalnie (najczęściej przez Internet). Fizycznie są to ogromne centra danych w których pracują 24 godziny na dobę potężne serwery dające nam takie możliwości.

Jakie są zastosowania chmury

Do czego możemy używać chmury? Na pewno wielu użytkowników rozwiązań chmurowych kompletnie nie ma świadomości że ich używają. Wystarczy mieć smartfona z Androidem lub iOS (czyli sumarycznie prawie 100% posiadaczy telefonów komórkowych). Aby używać takiego telefonu należy mieć konto Google lub Apple. Gdzie te konta są przechowywane? Zgadza się – w chmurze.

Przechowywanie danych w chmurze

To najbardziej podstawowa funkcja chmury i najczęściej wykorzystywana. Głównie z powodu tego, że do konta Google, Microsoft czy Apple otrzymujemy pakiet miejsca w chmurze. Wielkość tego pakietu oczywiście nie jest imponująca, ale pozwala na pewien czas spokojnie używać tego rozwiązania:

• Apple iCloud – 5GB. Taka wielkość pozwoliła mi na ok. 10 miesięcy umieszczania zdjęć i kopii zapasowych z mojego telefonu. Następnie poszerzałem ją do 50GB w ramach płatnego planu rozliczanego comiesięcznie.
• Google Drive – 15GB. Do niedawna jeszcze Google nie limitowało pojemności swojego dysku dla przesyłanych tam automatycznie zdjęć z telefonu. Od 2020 roku wprowadzono limit i pojemność magazynu ze zdjęciami będzie wliczana do ogólnej pojemności Dysku Google.
• Microsoft OneDrive – 5GB. Niestety w tym przypadku pojemność dysku dość szybko została wykorzystana i poszerzałem ją do 1TB dostępnego w ramach planu Microsoft 365.

To 3 najczęściej używane rozwiązania. Istnieje wiele innych, które często dają jeszcze dodatkowe usługi. Natomiast największą pojemność bezpłatnie w tej chwili oferuje serwis MEGA. To aż do 50GB miejsca.

Każde z popularnych rozwiązań do przechowywania danych w chmurze oferuje swoją aplikację do zarządzania. To oznacza że możemy z tych usług korzystać zarówno za pomocą przeglądarki internetowej jak i aplikacji instalowanej na naszym komputerze lub smartfonie. Dzięki temu możemy w prosty sposób mieć dostęp do naszych plików z każdego urządzenia które używamy.

Kopie zapasowe w chmurze

Praktycznie każde nasze urządzenie, takie jak komputer, smartfon czy tablet, w systemie operacyjnym posiada funkcję tworzenia kopii zapasowych. Jest to niesłychanie ważne aby takie kopie wykonywać. Najwygodniejszym rozwiązaniem jest robienie takich kopii zapasowych w chmurze. Zarówno w Androidzie jak i w iOS jest to możliwe praktycznie bez dodatkowej konfiguracji i nie wymaga dodatkowej ilości wolnego miejsca w usłudze.

Oprócz tych rozwiązań istnieją także te które dedykowane są biznesowi. W firmach najczęściej jest więcej niż jedne komputer i smartfon posiadające dostęp do firmowych danych, a niejednokrotnie mamy do czynienia także z serwerami i umieszczonymi na nich bazami danych. W takich przypadkach należy posługiwać się profesjonalnymi rozwiązaniami, które nie tylko pozwalają utworzyć kopię zapasową dokumentów ale też całych maszyn, które są krytyczne w funkcjonowaniu danej firmy. Przywrócenie do działania kopii takiej maszyny trwa do 30 minut, więc straty z tytułu przestoju firmy są dużo mniejsze.

Aplikacje w chmurze

Środowiska chmurowe po erze przechowywania danych ewoluowały i poszczególni operatorzy zaczęli oferować coraz więcej możliwości. Najpopularniejszą usługą zarówno dla zwykłych użytkowników jak i biznesowych są aplikacje biurowe. Google oferuje pakiet Google Workspace (dawniej G Suite) w ramach którego do standardowego zestawu edytora tekstu, arkusza kalkulacyjnego i aplikacji do prezentacji dołącza oczywiście przestrzeń w chmurze oraz integruje pocztę GMail i rozwiązanie do połączeń wideo – Google Meet. Podobnie Microsoft – w ramach Microsoft 365 (dawniej Office 365) dostarcza pakiet biurowy, klienta poczty Outlook z możliwością utworzenia konta email oraz z aplikacją Teams – jednym z filarów nauczania zdalnego. Oczywiście poza tymi dwoma firmami możemy znaleźć inne rozwiązania które integrują podobne aplikacje i dostarczają je w chmurze. Co ważne – wszystkie one dostępne są za pomocą przeglądarki internetowej lub na smartfonach w formie dedykowanych aplikacji.

Na polu rozwiązań biznesowych mamy bardzo dużą różnorodność. To nie tylko pakiety biurowe, ale praktycznie już wszystkie potrzebne do funkcjonowania przedsiębiorstwa aplikacje. Mowa tu o całych systemach CRM, rozwiązaniach do zarządzania produkcją, handlem czy nawet IT. Systemy ERP takie jak Microsoft Dynamics od wielu lat funkcjonują jako aplikacje w chmurze, pozwalając znacząco zmniejszyć koszty utrzymania infrastruktury serwerowej w firmie.

Zarządzanie infrastrukturą w chmurze

Kolejnym zaawansowanym rozwiązaniem w chmurze jest zarządzanie infrastrukturą przedsiębiorstwa. Oczywiście można to realizować za pomocą rozbudowanych system ERP umieszczonych już w chmurze, ale dla tych firm które nie mogą pozwolić sobie na utrzymanie dużych zintegrowanych systemów, możliwe jest wyodrębnienie usług zarządzania infrastrukturą. Mowa tu zarówno o IT jak i pozostałych działach – utrzymanie ruchu, magazynowanie czy produkcja. Z zakresu IT mamy na przykład Spiceworks (www.spiceworks.com) pozwalające za pomocą aplikacji w chmurze zarówno zinwentaryzować nasze zasoby jak i na bieżąco je monitorować pod kątem zmian.

Cloud computing

W chmurze dostępne są już nie tylko pojedyncze aplikacje czy ich pakiety. Mamy do dyspozycji całe systemy operacyjne – zarówno Windows, Linux czy macOS są dostępne jako usługa w chmurze.

Microsoft Azure pozwala uruchomić instancję systemu operacyjnego Windows Server i korzystać z jego funkcji tak, jakby był uruchomiony na naszym serwerze lub komputerze w sieci lokalnej. Azure pozwala także na uruchamianie środowiska Linuxa. Są to w pełni funkcjonalne systemy operacyjne, oferujące wszystkie funkcje, także dla użytkownika który potrzebuje środowiska do pracy w domu czy w biurze.

Amazon w ramach usługi chmurowej AWS pozwala na uruchamianie maszyn wirtualnych z systemami Windows Server, Linux, macOS i Raspbian.

Na dzień dzisiejszy idea Cloud Computing jest bardzo szybko rozwijającą się. System operacyjny dostępny w chmurze, który wykorzystuje moc obliczeniową serwera, a nie urządzenia na którym go widzimy jest bardzo często wykorzystywany w korporacjach. Daje to wielkie oszczędności pod względem kosztów urządzeń. Terminale do pracy w takim środowisku zastępują tradycyjne komputery. Koszt takiego urządzenia to połowa kosztu zakupu zwykłego sprzętu, a zużycie energii spada nawet do 30% dotychczasowego. Do tego dochodzi łatwość i szybkość reakcji w przypadku awarii, ponieważ nie ma potrzeby instalowania na nowo systemu, programów i kopiowania danych. Nowy terminal podłącza się do istniejącej sesji i w ciągu kilku minut można dalej pracować.

Gry w chmurze

Rozwinięciem idei Cloud Computing są rozwiązania umożliwiające granie w chmurze. Gra uruchamiana jest na serwerze, a do gracza przesyłany jest jedynie jej obraz, co pozwala na wykorzystanie znacznie mniej wydajnych urządzeń do grania. Wystarczy tylko podłączyć kontroler do gier (pada lub inne) i można grać nawet na kilkuletnim tablecie w najnowsze tytuły, które wymagają bardzo wydajnego sprzętu.

Jakie są rodzaje chmury

Chmura może być skonfigurowana na kilka sposobów pod kątem dostępności czy użyteczności. Także architektura może być różna w poszczególnych przypadkach. W zależności od potrzeb użytkowników i kwestii bezpieczeństwa możemy wyróżnić poniższe rodzaje.

Chmura prywatna

Architektura ta jest stosowana w przedsiębiorstwach, które potrzebują mieć pełną kontrolę nad infrastrukturą i nie chcą uzależniać się od zewnętrznego dostawcy. Całość urządzeń zlokalizowana jest w przedsiębiorstwie, na maszynach udostępnione są zwirtualizowane systemy lub usługi do których użytkownicy mają dostęp w sieci lokalnej. Dopuszczalne jest też umieszczenie własnych serwerów w wynajętej serwerowni (kolokacja) i korzystanie z uruchomionych na nich usług. Charakterystyczne jest to, że po stronie użytkownika jest administracja sprzętowa dla takiej infrastruktury.

Chmura publiczna

Rozwiązanie to jest najczęściej używane przez domowych użytkowników oraz małe i średnie firmy. Dostawca usług oferuje dostęp do konkretnych systemów, usług i aplikacji nie dając dostępu do warstwy sprzętowej i jej konfiguracji. To jest bardzo dobre rozwiązanie, kiedy chcemy mieć prostą a jednocześnie stabilną i bezpieczną usługę. Usługi w chmurze publicznej najczęściej są określone w ofercie dostawcy, nie mamy możliwości tworzyć swoich własnych.

Chmura hybrydowa

Ten rodzaj jest połączeniem chmury prywatnej i publicznej. Część usług dostarczana jest dzięki własnym zasobom serwerowym, natomiast część jest dostępna dzięki chmurze publicznej. Zapewnia to większą elastyczność niż w przypadku chmury publicznej i większe bezpieczeństwo przechowywania danych. Dodatkowo zastosowanie chmury publicznej daje możliwość obniżenia kosztów utrzymania usług chmurowych.

Multichmura

Od niedawna coraz bardziej popularne staje się wykorzystanie więcej niż jednego dostawcy chmury. Ma to miejsce najczęściej w firmach programistycznych i dużych korporacjach. Dzięki temu programiści tworzący aplikacje mogą dostosować ich działanie do wielu środowisk i zapewnić w ten sposób bezbłędne działanie. Multichmura to wiele usług które są dostępne dla użytkowników, bez szczególnego rozgraniczania dostawców tych usług. Możliwe rozwiązania w tym zakresie obejmują korzystanie ze wszyskich lub części tych samych usług u więcej niż jednego operatora, lub korzystanie z określonych usług u jednego i innych i kolejnego dostawcy. W przypadku Multichmury najczęściej stosuje się osobne środowisko do zarządzania dostarczaniem usług dla użytkowników, które pozwala monitorować obciążenie danego operatora i dostępność zasobów.

Modele chmur

Oprócz rodzajów chmury, możemy także podzielić te usługi ze względu na modele. Ten podział bardzo ściśle powiązany jest z funkcjonalnością i w tej części artykułu można będzie przyjrzeć się im szczególnie. Wymieniam tutaj te najczęściej stosowane i spotykane. Osobnych modeli jest dużo więcej, tak naprawdę liczbę ogranicza tylko wyobraźnia administratorów chmury.

Kolokacja

Starzy administratorzy pewnie w tym miejscu nabiorą więcej powietrza w płuca. Tak, kolokacja jest w zasadzie protoplastą chmury. Umieszczamy nasz serwer w wynajętej do tego celu lokalizacji, a dostęp do niego realizujemy zdalnie. Wszystkie usługi, systemy i aplikacje uruchamiamy na nim bezpośrednio, zapewniając użytkownikom dostęp przez Internet. Tak samo działa klasyczna chmura.

Usługi kolokacji nadal świadczą centra danych, które można w prosty sposób odnaleźć i otrzymać ofertę. Obecnie usługa kolokacji może zawierać także zakup serwera, który przyjeżdża bezpośrednio do wybranej lokalizacji, jest tam montowany wg określonych standardów i uruchamiany. Klient otrzymuje dane dostępowe i konfiguruje sprzęt samodzielnie.

IaaS – Infrastructure as a Service

W tym modelu mamy do dyspozycji środowisko na którym możemy zainstalować dowolne oprogramowanie lub system operacyjny. Możemy określić parametry sprzętowe tego środowiska – moc procesora, wielkość pamięci RAM czy pojemność dysków. Usługodawca udostępnia nam dane dostępowe i możemy zarządzać usługą. Bardzo często ten model wykorzystywany był w usługach serwerów dedykowanych. Obecnie duzo częściej do dyspozycji mamy wirtualną maszynę o określonych parametrach.

PaaS – Platform as a Service

Usługa dedykowana przede wszystkim programistom. Polega na udostępnieniu użytkownikowi środowiska, które oparte jest na jednej platformie systemowej. Dzięki takiemu rozwiązaniu można rozwijać aplikacje i systemy w niezmiennym środowisku, w którym dostępne są wszystkie potrzebne narzędzia. Najlepszym przykładem takiego modelu jest Microsoft Azure.

SaaS – Software as a Service

Model chmury w którym do dyspozycji otrzymujemy konkretne oprogramowanie. Może to być jedna aplikacja lub cały ich pakiet – na przykład Microsoft 365 (dawniej Office 365). SaaS wykorzystywane jest bardzo często kiedy mamy do czynienia ze sprzedażą oprogramowania w formie abonamentu. Dostawca oprogramowania może znacząco obniżyć koszty obsługi technicznej, ponieważ nie musi zajmować się problemami związanymi z instalacją oprogramowania czy utrzymaniem poprawności jego działania na komputerach klientów. Kolejną korzyścią jest możliwość dostarczania danych aplikacji użytkownikom różnych systemów operacyjnych, co w tradycyjnym modelu jest bardzo dużym problemem. Użytkownicy otrzymują jedynie dane dostępowe do środowiska aplikacji umieszczonego w chmurze.

FaaS – Function as a Service

Kiedy potrzebujemy tylko określonej funkcji – ten model jest najlepszym rozwiązaniem. Kolejna usługa najbardziej przydatna programistom, którzy dzięki niej mogą zmniejszyć koszty tworzenia aplikacji i systemów. W modelu FaaS funkcja nie musi być nawet cały czas aktywna, płacimy za rzeczywisty czas jej wykorzystania, a nie za gotowość do pracy. Przykładem mogą być mapy, do których wysyłamy zapytania np. do wyznaczenia trasy. Po wysłaniu odpowiedzi do nas, zostaniemy obciążeni kwota za wykonane zapytania, natomiast sama funkcja może odpowiadać na zapytania np. kolejnych aplikacji.

CaaS – Communications as a Service

Jest to model w ramach którego użytkownicy mają do dyspozycji zintegrowaną platformę komunikacji. Możliwości takich platform obejmują komunikację głosową, komunikatory, oprogramowanie do współpracy oraz wideokonferencji. Najczęściej dostawca takiej platformy zapewnia także dostęp do urządzeń wykorzystywanych w tych metodach komunikacji – telefony IP, zestawy do wideokonferencji i tym podobne.

IPaaS – Integration Platform as a Service

Najprościej rzecz biorąc jest to model, który pozwala na zintegrowanie wielu posiadanych przez użytkownika usług lub rozwiązań za pomocą jednej platformy. O ile sama definicja jest dość skomplikowana, o tyle zasada działania już nie. Prostym językiem mówiąc, naczelną zasadą platformy jest usprawnienie przepływu danych pomiędzy poszczególnymi środowiskami, aplikacjami i systemami używanymi na przykład w przedsiębiorstwie. Przykładowo, firma produkcyjna posiada maszyny, które są monitorowane za pomocą dedykowanego oprogramowania. Platforma IPaaS „potrafi” komunikować się z bazą danych w której zapisywane są parametry tych maszyn i przekazywać je do aplikacji analizującej, w której znajdą się także informacje o kosztach energii lub innych mediów potrzebnych do działania tych maszyn. W połączeniu z danymi o wielkości produkcji oraz ilości zużytego surowca, platforma pozwoli wyliczyć dokładne koszty wyprodukowania jednej jednostki produktu.

Podsumowanie

Chmura to bardzo popularny temat już od kilku lat. Mamy w niej do dyspozycji wiele rozwiązań i wiele możliwości. Coraz więcej systemów działających wokół nas jest do niej przenoszonych, a my nawet nie mamy tego świadomości.

Usługi chmurowe są bardzo korzystnym i wygodnym rozwiązaniem zarówno dla przedsiębiorstw jak i zwykłych użytkowników. Oferują szeroką skalę możliwości i funkcjonalności, przy jednoczesnym znacznym odciążeniu od zadań administracyjnych. Rozliczenia w modelu abonamentowym, które są w przypadku chmury jedynymi możliwymi pozwalają na obniżenie kosztów jednorazowych, rozłożenia ich na mniejsze kwoty i jednocześnie na skuteczniejsze prognozowanie wydatków na IT.

W przypadku pytań w temacie chmury, zapraszam do kontaktu.